Waar staan we nu? (november 2020)

Als jullie vertegenwoordigers zijn wij druk op veel fronten om de RES NHZ en NHN zo coöperatief mogelijk te krijgen. We spreken mee in allerlei gremia, zoals de Stuurgroepen RESNHN en RESNHZ, ambtelijke werkgroepen en themabijeenkomsten, bilaterale overleggen, regionale en plaatselijke raadsbijeenkomsten en statenvergaderingen.

Daarnaast stemmen niet alleen wij twee onderling regelmatig met elkaar af, ook werken we nauw samen met de collega’s van de Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland binnen de Participatiecoalitie Noord-Holland (PCNH), en hebben we ook landelijk overleg met Energie Samen en de collega’s in de 28 overige RES-en.

Wat we hebben bereikt

Veel gepraat dus, zul je wellicht denken, maar waar leidt het toe, en wat heeft mijn energiecoöperatie eraan? Wel, dat proberen we in deze nieuwsbrief uit te leggen. In het kort: we proberen in een politiek erg lastig (mijnen)veld de kansen voor jullie lokale en regionale coöperatieve opwekprojecten maximaal gunstig te positioneren. Voor een deel is dat zeker aan het lukken.

Zo hebben we groen licht en budget om zoekgebieden in te gaan (met jullie dus!) voor participatieve trajecten richting projecten.
Na ons inspreken bij Provinciale Staten zijn enkele moties aangenomen om participatie en 50% uitgebreid en duidelijk op te nemen in de uiteindelijke RES 1.0 (juli 2021 klaar).
Als PCNH bereiden we op dit moment een Thematafel voor genaamd Lokaal Eigendom – het handboek dat hieruit voortkomt gaat gemeenten helpen om participatie en 50% eigendom te borgen en/of stimuleren.

Voor een ander deel is het wat ons betreft stug doorwerken of afwachten: gemeenten zijn nu nog vaak verlamd door angst, twijfel, versplinterde politieke partijen en een stel boze burgers; provincie wil nog niet meedoen aan het Coöperatief Ontwikkelfonds.

Coöperatief dienstenbureau

Parallel aan deze vrij politieke paden, zijn we bezig met het samen in de benen helpen van een Coöperatief Dienstenbureau Noord-Holland. Dit (RES-overstijgend) bureau kan straks al onze leden helpen met de vele coöperatieve projecten die opgetuigd zullen moeten worden. Het zal daarnaast overheden geruststellen dat we het echt wel kunnen, ook de grote projecten.

Dit gezegd hebbende geven we – wellicht geheel overbodig – de boodschap mee die ook vanuit Energie Samen klinkt: wees als lokaal energie-initiatief vooral ondernemend, begin vooral assertief projecten, zoek samenwerking op met grondeigenaren en gemeente.

Het is het beste als een project op die wijze begint, en niet dat je aan het eind van een (onzichtbaar) traject door een projectontwikkelaar gevraagd wordt om nog ff wat participatie te doen. Onderneem; er is altijd hulp (ook in financiering), samen staan we sterk.

Manuel en Aernoud

Hoe gaat het met RESNHN en RESNHZ?

A. Ambtelijk, per deel-regio

Iedere deel- regio is ambtelijk bezig om een plan van aanpak voor de zoekgebieden op te stellen. Regio Alkmaar bijvoorbeeld deelt de zoekgebieden in op de stoplichtkleuren. Met groene gebieden kan al snel concreet aan de slag gegaan worden, oranje gebieden zijn wat controversiëler zodat er meer onderzoek nodig is, en rood gaat voorlopig in de koelkast.
VEINH wordt deels betrokken met het opstellen van de plannen. We hopen bij het uitvoeren van de plannen grote rollen voor de energiecoöperaties te krijgen. Sommige energiecoöperaties hebben dat zelf al zekergesteld.

B. Volksvertegenwoordigers

De volksvertegenwoordigers van gemeenten en provincie zijn druk bezig geweest met hun ‘wensen en bedenkingen’ op te stellen over de concept RES-en.
We hebben als PCNH tussen VEINH en MNH een verdeling gemaakt voor het beïnvloeden van en inspreken bij raden. Als basis daarvoor hebben we alle raden van onze visie per brief op de hoogte gesteld.

Daarnaast hebben we als energiecoöperaties verdelingen gemaakt met de lokale collega's over inspreken bij diverse gemeenten. Om wat te noemen: DUEC spreekt in in Uitgeest, Zonnecoöperatie West-Friesland in meerdere gemeenten in WF, Manuel heeft als RES-NHN vertegenwoordiger ingesproken bij de regionale raadscommissie RES, en in samenspraak met Texel Energie heeft Manuel in de Texelse raad ingesproken.

Aardig wat raden lijken, ondanks al onze input, de ambitie te hoog te vinden. En sommige raden sluiten duurzame opwek op agrarische grond uit. Dat gaat natuurlijk regelrecht in tegen wat wij adviseren: niet van tevoren hele categorieën uitsluiten, en juist via goede participatieve trajecten komen tot mooie projecten met draagvlak, participatie en meerwaarden zoals natuurversterking - en ook een goede boterham voor agrariërs die in willen stappen.

Onze indruk is helaas ook dat behoorlijk wat raadsleden hun oor niet of nauwelijks te luisteren hebben gelegd bij allerlei stakeholders. De RES lijkt zich prima te lenen voor het berijden van stokpaardjes. Of al onze inzet om meerdere kanten van de complexe zaak te belichten en met raden in gesprek te komen effect hebben, is nog maar de vraag. We menen wel te zien aan raadsstukken met Wensen en Bedenkingen (voorstellen, besluiten) dat regelmatig de soep niet zo heet lijkt te worden gegeten als deze wordt opgediend.

Regelmatig wordt er toch wel ruimte geboden om 'verder te onderzoeken'. Wat wel goed past bij veel gehoorde en gelezen teksten bij raden dat participatie enorm belangrijk is. Het inzenden van een stuk of tien reactie uit onze gelederen, heeft daarbij ongetwijfeld een positieve rol gespeeld.

Op 1 juli 2021 moet de RES 1.0 echt klaar zijn. En al op 5 februari sluit de mogelijkheid om wijzigingen aan te brengen. Want daarna gaat het geheel weer de politieke molen in tot 1 juli.

C. Alternatieve RES-en

Er zijn twee alternatieve RES-en ontwikkeld. Van VEINH hoeft een alternatief niet zo nodig, onder meer omdat het munitie kan zijn voor gemeenten om opnieuw de energietransitie uit te stellen of not in my backyard te laten plaatsvinden.

Het eerste alternatief komt van Duurzaam Leefbaar. Dit plan gaat uit van geen opwek van zon of wind op land (in NHN), alles moet in het IJsselmeer. Als VEINH zien we opwek in het IJsselmeer alleen als aanvulling.
Ten tweede is er het plan Van kaart naar Vaart gelanceerd door de Natuur en Milieufederatie Noord-Holland (MNH) en de bedrijvenkoepel Economisch Forum. Ook deze gaat over de RES NHN. Nadruk ligt op het verbreden naar innovatieve technieken en besparing.

Hoewel we als VEINH besparing en toekomstige technieken uiteraard ook erg belangrijk vinden, vinden we het goed om het RES-principe te volgen van bestaande goede opwektechnieken (gewoon nu doen en niet weer zitten afwachten) en besparing een ander traject te laten volgen – dus buiten de RES. RES is voor opwek van wind op land en zon op land, grote daken en parkeerplaatsen - laten we nu daar zonder afleiding vol op inzetten.

Coalitie Duurzame Energie Noord-Holland

De Coalitie Duurzame Energie Noord-Holland is ontstaan vanuit ons, MNH en Economisch Forum. De bedoeling was om een breed maatschappelijk geluid te creëren over de energietransitie. Van sectoren die de energietransitie niet als core business hebben.

We hebben de Coalitie weten uit te breiden naar maar liefst 7 (koepel)partijen, te weten:

De Natuur en Milieufederatie Noord-Holland
De Vereniging van Energie Coöperaties en -initiatieven Noord-Holland (VEINH)
Dorpswerk Noord-Holland
LTO Noord
De 13 samenwerkende woningbouwcorporaties van Thuis Boven Amsterdam
Economisch Forum Holland Boven Amsterdam
Onderwijsinstellingen / ROC Horizoncollege, waar de technische mensen worden opgeleid die nodig zijn voor de realisatie van de energietransitie.

Waarschijnlijk komt binnenkort Hiswa/Recron (toersime en recreatie) erbij. De culminatie van het gezamenlijke project tot nu toe is een document waarin we de ambities, drempels en hulpvraag in de energietransitie formuleren.

Van hieruit hebben we 6 projecten/pilots geformuleerd die een verdiepingsslag verdienen. Waaronder thema’s als flexibel net, ondersteuningsstructuur voor energie-initiatieven en daken benutten van woningcorporaties. Deze presentatie hiervan is gunstig geland bij de Stuurgroep. We zetten nu in op een verdiepingsslag.

Borging participatie bij energieprojecten

Het valt ons positief op dat ongeveer alle gemeenten graag financiële participatie als eis willen stellen bij energieprojecten. Maar hoe kun je dat als gemeente afdwingen? Dat vragen ambtenaren ons regelmatig.

Zoals gezegd zijn we als PCNH nu de Thematafel Lokaal Eigendom aan het organiseren, waarmee we ambtenaren veel munitie in handen willen geven. Voor nu alvast een paar punten hierover.

Een interessant antwoord op de vraag is te lezen op de website van Energie Samen.

In het kort komt het op het volgende neer. Een gemeente mag een inspanningsverplichting eisen. Ze kan bewijs van die inspanning vragen, m.n. dus de uitkomst in private contracten. Om er zeker van te zijn dat de participatie wordt uitgevoerd vraag je initiatiefnemers om private afspraken te maken waaruit blijkt dat ze e.a. ook zullen uitvoeren. Doen ze dat dan niet, dan heeft de andere private partij waarmee ze het contract tekenen (niet de gemeente vanuit de wro) een rechtsgang om het af te dwingen.

Een alternatief is het via de anterieure overeenkomst te regelen, dat is ook een privaat contract. Maar daar verschillen de meningen over of dat een rechtmatig middel is. Het beste is tussen een vereniging van of coöperatie van bewoners (afhankelijk welke rol de bewoners gaan spelen) op te zetten waarmee de overeenkomst wordt aangegaan.

Gaan ze mee-ondernemen, dan moet je een coöperatie hebben, willen ze alleen meepraten en geld ontvangen uit een gebiedsfonds volstaat een vereniging. Dit is niet vertragend, want die gesprekken en het organiseren van bewoners moet toch gebeuren en het is veel beter om dit vooraf het planologische traject te doen dan er pas na zonder mogelijkheid om het af te dwingen.

Verder verwijzen we graag naar een paar erg interessante filmpjes van onze coöperatieve collega's. Deze staan op de website van Energie Samen (onze landelijke koepel). Verhalen van Betuwe Wind en over Socialiseren Grondvergoedingen bijvoorbeeld zijn erg relevant en wat ons betreft inspirerend.

Verder wijzen we je op de 'bibliotheek' van de Participatiecoalitie (landelijk) waarop relevante documenten staan - waaronder Lokaal Eigendom in Beleid.

Zon op parkeerplaatsen

Vorige maand heeft de provincie een online tool beschikbaar gesteld om iedereen, maar vooral de gemeenten. te helpen bij het realiseren van zonnedaken op parkeerterreinen: parkthesun.com

Op 16 nov om 19.30 uur vindt de eerder aangekondigde online bespreking van de mogelijkheden van Zon op Parkeerplaatsen plaats. Aanmelden kan bij aernoud.olde@veinh.nl

Tijdens deze bijeenkomst inventariseren we de initiatieven van coöperaties, de mogelijkheden, de bottlenecks en de kansen. Extra aandacht voor de noodzaak om allianties te sluiten, en de voordelen van koppelkansen.

Warmte in de RES: Buurtwarmte Noord Holland

Binnen de RES-en gaat het, zeker in Noord-Holland, primair over opwek van duurzame stroom. Maar er is ook een klein partje dat over (regionale) collectieve warmte gaat. Als onderdeel van de nationale Participatiecoalitie hebben we de uitdaging om in 2021 landelijk 150 coöperatieve initiatieven in formeel contact te hebben met hun gemeenten.

Ons deel in Noord-Holland gaan we vast halen. Inmiddels zijn er 25 warmte-initiatieven in de provincie bekend, waarvan er 7 een formele relatie hebben met hun gemeente.

Collectieve warmte gaat groot worden, zoveel is duidelijk. Natuurlijk willen wij, als coöperatieven, dat die collectieve warmte coöperatief wordt. Dat wil zeggen: mee beslissen, eigendom, zeggenschap, niet vastzitten aan grote jongens als Vattenfall.

Coöperatieve warmte sterker maken in Noord-Holland (en gezellig kennis wisselen), dat is de opdracht die de VEINH-werkgroep Buurtwarmte Noord-Holland zich stelt. Deze groep sluit mooi aan bijhet landelijke Buurtwarmte van Energie Samen.

Een stuk of tien warmte-initiatieven uit Noord Holland zijn in de groep gestapt. Het paradepaardje in Noord Holland is natuurlijk KetelhuisWG uit Amsterdam, recent de volgende proeftuinwijk-ronde heeft gehaald, om van het aardgas af te gaan.

Dit soort ‘diepte’ moeten we uiteraard paren aan veel meer breedte: in alle dorpen, wijken en steden moet coöperatieve warmte zijn intrede doen. Voor organisaties en mensen die zich aan het oriënteren zijn op coöperatieve warmte, organiseren wij – samen met Buurtwarmte NL en het Servicepunt DENH – een mooie korte online cursus. Save the date: Masterclass Coöperatieve Warmte, 22 januari 2021 om 13.30 uur.

Meer weten over Buurtwarmte Noord Holland of de masterclass? Neem contact op met Manuel, manuel.denhollander@veinh.nl